ข้าวหอมมะลิแดง หรือข้าวหอมแดง คุณประโยชน์สูงกว่าข้าวขัดสีขาวเป็นข้าวที่มีเยื่อหุ้มเมล็ดสีแดงเข้ม ข้าวสุกนุ่ม เหนียว และมีกลิ่นหอมเหมือนขาวดอกมะลิ 105 เรื่องราวของข้าวหอมมะลิแดงเริ่มต้นเมื่อ:-
พ.ศ. 2525-2527 จากการตรวจสอบความบริสุทธิ์ของข้าวขาวดอกมะลิ 105 ที่สถานีทดลองข้าวสุรินทร์ โดยนายบุญโฮม ชำนาญกุล เป็นผู้อำนวยการสถานี พบว่าในรวงข้าวจำนวนหนึ่งมีเมล็ดที่เป็นข้าวเหนียวปนอยู่ด้วย เข้าใจว่าเกิดจากการกลายพันธุ์ตามธรรมชาติ ซึ่งพบอยู่เสมอ นอกจากนี้เมื่อนำเมล็ดข้าวปนไปปลูก พบว่า ในกอหนึ่งให้เมล็ดที่มีเยื่อหุ้มเป็นสีแดงเรื่อ ๆ มีแป้งทั้งชนิดที่เป็นข้าวเหนียวและข้าวเจ้า
พ.ศ. 2529-2530 เมล็ดข้าวแดงที่เชื่อว่ากลายพันธุ์มาจากข้าวดอกมะลิ 105 โดยธรรมชาติ ถูกแบ่งและส่งไปปลูกที่ศูนย์วิจัยข้าวแพร่ และสถานีทดลองข้าวโคกสำโรง
พ.ศ. 2531 นายบุญโฮม ชำนาญกุล ย้ายไปเป็นผู้อำนวยการศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลก ได้นำเอาเฉพาะเมล็ดข้าวเจ้าที่มีเยื่อหุ้มเป็นสีแดงมาปลูกที่ศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลกเพื่อการคัดเลือกรวงและปลูกแบบรวงต่อแถว โดยมีข้าวแดงประมาณ 100 กว่าสายพันธุ์และได้ทำการดัดเลีอกสายพันธุ์ข้าวหอมแดงไว้ 50 สายพันธุ์
จนในปี พ.ศ. 2533 มีเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาลระบาดรุนแรง พบว่ามีสายพันธุ์ที่ไม่ถูกทำลาย และคัดไว้ 2 สายพันธุ์เป็นข้าวเบาและข้าวหนักดีเด่นที่ต้านทานเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาลได้
พ.ศ. 2535 เกษตรกรที่อยู่ใกล้ศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลก ได้นำเมล็ดพันธุ์ข้าวสายพันธุ์ดีเด่นไปปลูกและแปรรูปผลผลิตเป็นข้าวกล้องแดงจำหน่าย
พ.ศ. 2536 พบว่า อายุสุกเก็บเกี่ยวของข้าวแดงหอมในแปลงเกษตรกรยังมีการกระจายตัว ศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลกจึงนำสายพันธุ์ข้าวเบาและข้าวหนักมาคัดเลือกใหม่ในปี พ.ศ. 2538 ได้สายพันธุ์ KDML105R-PSL-E-14 ซึ่งเป็นสายพันธุ์ข้าวเบาที่ปลูกกันอย่างแพร่หลายในปัจจุบัน และกรมการข้าวได้เสนอขอขึ้นทะเบียนกับกรมวิชาการเกษตรเป็นพันธุ์ข้าวทั่วไปโดยใช้ชื่อว่า “ข้าวหอมแดง (Red Hawm Rice)” หรือหอมมะลิแดง
เป็นข้าวเจ้า สูงประมาณ 120 – 130 เซนติเมตร ไวต่อช่วงแสง
ลำต้นแข็ง กอตั้ง ใบสีเขียวอ่อน ใบโน้ม ใบธงตก อายุเก็บเกี่ยวประมาณ 20 พฤศจิกายน
เมล็ดข้าวเปลือกสีฟาง เมล็ดข้าวกล้อง กว้าง x ยาว x หนา = 2.1 x 7.5 x 1.7 มิลลิเมตร เป็นข้าวที่มีเยื่อหุ้มเมล็ดสีแดงเข้ม ข้าวสุกนุ่ม เหนียว และมีกลิ่นหอมเหมือนขาวดอกมะลิ 105
บ้านไร่ต้นฝัน จึงตามหาพันธุ์ข้าวหอมมะลิแดง และปลูกบนผืนดินที่ตำบลห้วยอ้อ อำเภอลอง ซึ่งมีดินที่อุดมสมบูรณ์มาก และมีอากาศเย็นตามแบบเมืองเหนือ ทำให้ข้าวมีสีแดงค่อนข้าวเข้ม นุ่มกว่าข้าวหอมมะลิแดงที่ปลูกในภูมิภาคอื่น และมีกลิ่นหอมมาก
